Bijna alle oude paarden hebben paardenastma
Zo’n tachtig procent van alle oudere paarden heeft een vorm van paardenastma. Vijftien procent daarvan heeft zelfs een ernstige variant. De luchtwegen werken daardoor niet zo goed als normaal. Omdat oudere paarden vaak minder intensief bewegen, valt het in veel gevallen niet zo op. Maar het heeft wel grote invloed op de kwaliteit van leven, dus het is belangrijk om maatregelen te nemen die de problemen verminderen.
“Paardenastma is een verzamelnaam voor chronische ontstekingen in de longen’, legt Thibault Frippiat uit, die hier als dierenarts in is gespecialiseerd. In het verleden werd vaak gesproken over dampigheid of COPD. Meestal ontstaan die ontstekingen als reactie van het lichaam op hele kleine stofdeeltjes, schimmelsporen in hooi of stro, ammoniak en/of pollen. Deze worden ingeademd en komen diep in de longen terecht. Als paarden daar gevoelig voor zijn, kan een allergische reactie optreden. Het lichaam probeert de ‘indringers’ te bestrijden met aanvoer van afweerstoffen. Daardoor ontstaat zwelling en wordt er slijm geproduceerd op een plek waar daar geen extra ruimte voor is. De longblaasjes komen in de knel, waardoor ze hun werk niet goed kunnen doen. Ook zorgt dit ervoor dat de luchtwegen nauwer worden, waardoor de toe- en afvoer van lucht wordt belemmerd. Een paard krijgt het benauwd, de neusvleugels staan wijder open dan normaal, het paard gaat hoesten of er loopt slijm uit de neus. Afhankelijk van de ernst kan er één of meerdere van deze symptomen optreden.
Littekenweefsel
Onderzoek heeft uitgewezen dat heel veel oudere paarden aan een vorm van astma lijden. Frippiat: “Als het niet wordt opgemerkt en aangepakt, kan er littekenweefsel in de longen ontstaan. Dat is stugger, waardoor de elasticiteit van de longen voor altijd afneemt.” Het komt ook wel eens voor dat een paard ineens een hevige allergische reactie krijgt na het inademen van iets in zijn omgeving, waardoor de luchtwegen plotseling erg vernauwen. Het paard staat te hijgen, met wijd opengesperde neusvleugels en pompende flanken. Zo’n acute aanval kan echt een spoedgeval zijn. Aarzel niet, ga niet afwachten of zelf een huismiddeltje proberen. Bel meteen je dierenarts.
Hooi en stro
Heeft jouw paard astma? Als je het niet vertrouwt, overleg het met je dierenarts. “Een correcte diagnose is de basis voor de juiste behandeling”, zegt Frippiat. Het is daarnaast altijd verstandig om het management onder de loep te nemen, al was het maar om problemen te voorkomen. Een belangrijke bron van stof is hooi en stro. “Zelfs als het wordt geadverteerd als ‘niet stoffig hooi’, bevat nagenoeg ieder hooi stof en onzichtbare schimmelsporen. Het is daarom verstandig om hooi nat te maken voor je het voert. Met de tuinslag is niet genoeg, het hooi moet echt minimaal vijftien minuten onder water staan, bijvoorbeeld in een hooinet in een grote bak water.”
Een alternatief is om het hooi te stomen. Daar zijn speciale apparaten voor in de handel. Die zijn misschien prijzig, maar wel ervoor gemaakt. Als je hooi voert is het verstandig om hierin te investeren. Frippiat waarschuwt: “Ga niet met een ‘homemade’ apparaat aan de gang, die zijn bewezen slechter voor het paard dan het onbehandelde hooi.”
Je kunt ook kiezen voor het geven van voordrooghooi of kuil in plastic, waardoor minder stofdeeltjes vrijkomen. Let wel goed op de kwaliteit, het moet geschikt zijn voor paarden. Voer nooit beschimmeld ruwvoer. Als op één plek van een baal schimmel zit, is het niet voldoende om alleen dat gedeelte te verwijderen. De sporen kunnen zich door het hele pak hebben verspreid.
Bodembedekking
Stro bevat erg veel stof. Het is een aantrekkelijke bodembedekker voor de stal, omdat paarden er ook van kunnen eten als ze behoefte hebben om te kauwen. Het wordt daarom wel bijgevoerd aan paarden die te dik zijn, omdat het nauwelijks voedingsstoffen bevat. Maar het stof erin is een groot risico. Heeft je paard gevoelige luchtwegen, kies dan liever een speciale stofvrije bodembedekking. Het is belangrijk dat zijn buren daar ook op staan. Een bodembedekking met zaagsel is voor astmapatiënten veel beter dan vlas, al is dat dan weer beter dan stro.
Paarden met astmatische aanleg zijn beter af in de buitenlucht. Moeten ze op stal, zorg dan voor een plek met goede ventilatie, waar niet wordt geveegd als de paarden binnen staan en geen bladblazers worden gebruikt. Een open buitenluik is ook een pré.
Medicatie
Heb je een paard met luchtwegklachten, hoe vaag ook, neem contact op met je dierenarts. Het kan nodig zijn om, naast alle managementmaatregelen, medicatie te geven om het leven van je paard aangenamer te maken. Er zijn verschillende middelen en zelfs speciale inhalers voor paarden, waarmee je vernevelde medicatie als aerosol tot diep in de longen kunt brengen, zodat het inwerkt op de plek waar dat nodig is. “Als je er op tijd bij bent, kunnen milde vormen van astma onder controle blijven. Bij een chronische variant kan dat niet, maar kun je het leven van je paard wel een stuk comfortabeler maken met de juiste aanpak”, zegt Frippiat.
Aug ’23
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Anouschka Canters)
