Het kan ons allemaal overkomen: je komt op stal en er is iets mis met je paard. Een wond, hij loopt niet goed of hij is sloom en wil niet eten. Natuurlijk bel je bij ernstige zaken als eerste de dierenarts. Een opgeladen telefoon is eigenlijk het belangrijkste EHBO middel dat je moet hebben. Sommige kleine probleempjes kun je zelf aanpakken. Wat moet je bij de hand hebben? Dierenarts Frank Gorter legt het uit en geeft als algemene waarschuwing dat je goed op de houdbaarheidsdatum van middelen moet letten. “Soms staat het jaren in een kast. Loop alles minstens twee keer per jaar na. Als je het acuut nodig hebt en het is niet in orde, dan ben je te laat.”
- Thermometer
Zorg dat je een goede digitale thermometer op stal hebt. Dit mag een gewone thermometer voor mensen zijn. De lichaamstemperatuur van een paard is normaal gesproken tussen 37.5 en 38.0 graden. Maar je hoeft niet meteen in paniek je dierenarts te bellen bij 38,1. Neem de hele situatie in acht. Als een paard net een sprintje heeft getrokken of in de zon staat (dat laatste vooral bij een zwarte vacht) dan kan de temperatuur wel eens oplopen tot 39 graden. Meet in dat geval na een uurtje nogmaals. Blijft de temperatuur hoog, bel dan je dierenarts. Let ook op de ademhaling, Acht tot veertien keer per minuut is normaal.
De hartslag van een paard in rust is tussen de 28 en 40 slagen per minuut. Je kunt deze met je vingers proberen te voelen onderaan de kaak. Sommige mensen gebruiken een stethoscoop, maar het vergt kennis en vaardigheid om daar de juiste geluiden mee op te vangen. Laat dat liever aan je dierenarts over.
- Fysiologisch spoelmiddel
Hiermee kun je vieze ogen of kleine wondjes schoonmaken. Afgekoeld gekookt kraanwater kan ook, maar denk erover na waar je dat in doet. Is dat een emmer waar je bijvoorbeeld eerder modder of vuil in hebt geschept, dan is het water niet schoon meer. Zelfs niet als het er helder uitziet.
- Ontsmettingsmiddel
Voor het ontsmetten van kleine wondjes kun je betadine of hibiscrub nemen. Let erop dat je dit pas gebruikt nadat de plek goed schoon is gespoeld, zodat je geen viezigheid in de wond opsluit. Dep na het spoelen de wond droog met een steriel gaasje. Het beetje vocht dat achterblijft is voldoende om met pure betadine- of hibiscrub de schoonmakende werking te krijgen. Smeer niets op wonden die nog moeten worden gehecht.
- Wondzalf
Levertraanzalf of honingzalf kan helpen om een wond mooi te laten genezen. Maar het risico bestaat dat de plek niet goed genoeg is schoongemaakt en dat je met de zalf bacteriën in de wond opsluit. Overleg even met je dierenarts. Altijd eerst goed spoelen en ontsmetten, voor je zalf gebruikt.
- Watten
Watten zitten bijna standaard in iedere EHBO koffer, maar ze zijn niet zo geschikt voor het schoonmaken van wonden. De kans bestaat dat er pluisjes in blijven plakken, die door bloedverlies slecht zichtbaar zijn en dan in de wond achterbleven. Dat geeft een ontstekingsreactie. Gebruik daarvoor dus liever steriele gaasjes.
Een dikke laag watten kan over een gaasje wel worden gebruikt in combinatie met een rekverband om een bloeding te stelpen. Zorg dus dat je er genoeg van hebt.
- Steriele gaasjes
Een aantal steriele gaasjes van verschillende formaten is handig om in huis te hebben. Je kunt ze gebruiken om wonden mee schoon te maken, onder een verband als er wonden schoon moeten worden gehouden of als er zalf op moet blijven zitten.
- Rekverband
Heeft een paard een grote wond of is het om een andere reden nodig hem te verbinden, dan wordt rekverband over een dikke laag watten gebruikt. Let wel op dat het niet te strak wordt aangesnoerd, zodat de doorbloeding niet wordt gehinderd. Zorg ook voor tape om het vast te plakken. Het op de juiste manier aanleggen van een verband is werk voor een deskundige, laat je dierenarts dat eerst voordoen.
- Zelfklevende bandage
Bijzonder handig voor het verbinden van ‘onhandige’ delen, zoals hoeven. In verschillende breedtes en kleurtjes verkrijgbaar.
- Lege injectiespuitjes
Een paar injectiespuitjes (zonder naald) nieuw in de verpakking, om fysiologisch spoelmiddel mee te kunnen druppelen, bijvoorbeeld bij een oogprobleem.
- Hoevenkrabber, hoefmes, tang om ijzer te verwijderen
Zorg dat je wat materiaal hebt om de hoeven schoon te maken en eventueel scheef getrapte ijzers of kromme nagels te verwijderen. Als een paard in iets scherps in zijn hoef heeft, zoals een spijker of een stuk glas, bel dan altijd je dierenarts en onthoud goed hoe het erin zat, zodat kan worden gecontroleerd of geen vitale delen zijn geraakt en alles eruit is.
- Teer
Voor weke stralen of kleine verwondingen onder de hoef. Bij ernstige problemen dagelijks gebruiken, voor onderhoud in natte periodes wekelijks.
- Hoefzak
Heeft je paard een hoefzweer die nog niet is doorgebroken? Doe natte watten onder de hoef, eventueel met soda of biotex en laat dit broeien in een hoefzak. Daardoor wordt de hoef zachter. Waarschuw de hoefsmid die de plek kan opensnijden, zodat de druk eraf kan. Doe er dan jodium op met daarover steriele gaasjes en verbind de hoef met een zelfklevende bandage, zodat de plek schoon blijft. Ververs dit minstens drie keer per week.
- Tekentang
Het komt niet zo vaak voor, maar als je paard een teek oploopt, verwijder die dan met een speciale tekentang. Pak de teek zo dicht mogelijk op de huid en maak een draaiende beweging.
- Praam
Niet alle paarden laten zich even makkelijk helpen als er iets aan de hand is. Het verdient uiteraard de voorkeur als het met veel rust wel lukt, maar zo niet, dan kan het voor zijn gezondheid en de veiligheid van jezelf en de dierenarts nodig zijn om hem een praam op de neus te zetten. Sommige mensen vinden dit zielig. Een praam werkt echter in op de natuurlijke aanmaak van rustgevende stoffen die door het lichaam zelf worden geproduceerd en afgebroken. Het is dus veel natuurlijker dan dat de dierenarts een verdovingsinjectie geeft.
- Schone handdoeken
Zorg dat je altijd een stapeltje schone handdoeken bij de hand hebt. Voor het afdrogen van je paard als een plek is schoongewassen of voor je eigen handen, die je uiteraard goed wast met zeep voor je een wondje van je paard behandelt. Dus een fles handzeep is eveneens een goed idee.
- Leidingwater, tuinslang, schone emmers
Het lijkt misschien vanzelfsprekend, maar als je paard ergens in een weiland staat is de aanwezigheid van leidingwater dat niet altijd. Voor het uitspoelen van wonden of koelen van zwellingen of brandwonden is een afspuitplek met slang en leidingwater nodig. Brandwonden lijkt misschien wat ver gezocht, maar als een deel van het tuig een schuurplek heeft veroorzaakt of een touw ergens langs is getrokken is dat ook een brandwond. Sowieso is water nodig om handen te wassen. Alleen koud water is al iets, maar het is fijn als er ook warm water is of een mogelijkheid om water te koken. Zorg wel dat deze materialen allemaal regelmatig worden gebruikt, zodat je zeker weet dat ze het ook doen om het moment dat het nodig is en dat er daardoor geen aangekoekt vuil of kalk in zit. Omgespoelde emmers die eerder voor andere dingen zijn gebruikt zijn niet schoon genoeg. Houd liever een nieuwe emmer in plastic verpakt apart voor noodgevallen.
Tekst: Tessa van Daalen
Foto: Marlies Trap
