Voor het paard van Sinterklaas zit er vaak een wortel in de schoen. Of soms een appel. Maar is dat wel goed voor hem?
Wortels en appels worden van oudsher al aan paarden gegeven als beloning. Het wordt gezien als een gezond alternatief op een suikerklontje. In de wintermaanden, als winterwortels goed verkrijgbaar en daardoor vaak niet zo duur zijn, worden ze soms gebruikt als bijvoeding. Appels zijn prijziger, dus die worden meestal niet in grote hoeveelheden gegeven. Tenzij er een appelboom in de buurt van de wei staat.
Vrijwel alle paarden vinden wortels heerlijk. Als versnapering kan het geen kwaad. Een wortel bevat namelijk hoofdzakelijk water. Er zitten nauwelijks vezels in en de hoeveelheid suiker in een verse wortel is zo laag, dat er zelfs in arm hooi twee keer zo veel zit. Dus ook paarden die gevoelig zijn voor suiker, mogen best af en toe een worteltje. Wat er wel in zit is kalium en betacaroteen, een onderdeel van vitamine A. Teveel kalium kan diarree veroorzaken, maar om aan zo’n gehalte te komen, moet je extreem veel wortels bijvoeren.
Veilige hoeveelheid
De geleerden zijn het er niet helemaal over eens wat een veilige marge is voor het bijvoeren van wortels. Er wordt door voedingsdeskundigen gesproken over 5 tot wel 12 kilo per dag. “Je moet je vooral afvragen waarom je dat zou doen”, zegt IJsbrand Muller, beheerder van De Paardenkamp. ”Ze hebben immers bijna geen voedingswaarde, dus als vervanging van krachtvoer is het nutteloos. Als beloning is een enkele wortel prima, voor de meeste paarden is dat beter dan een schep suikerrijk krachtvoer.” Hij waarschuwt ervoor dat paarden die suikergevoelig zijn soms toch een reactie vertonen bij grote hoeveelheden. Er zijn meer redenen om voorzichtig te zijn. Winterwortels die zo van het land komen zitten vaak vol met zand. Dat moet er wel af geborsteld of gespoeld worden, want dat kan zich ophopen in de darmen en tot koliek leiden.
Nooit in stukjes
Een grote voorraad wortelen moet op een koele en droge plaats worden bewaard, om te voorkomen dat ze gaan rotten of dat er schimmel op komt. Geef nooit bedorven wortelen aan een paard. Het alleen eraf vegen van zichtbare schimmel is niet voldoende. Wat je ook nooit moet doen is wortels in kleine stukjes snijden voor je ze aan een paard geeft. Als ze het zo lekker vinden dat ze het te gulzig naar binnen werken, zonder goed te kauwen, kunnen de stukjes tot slokdarmverstopping leiden. “Dat is meteen de reden waarom wij het bij De Paardenkamp nooit geven en bij de ingang een bord hebben staan dat bezoekers onze paarden niet mogen voeren met eigen voer. Mochten de bezoekers toch wat willen geven aan de paarden, dan zijn er paardensnoepjes speciaal voor oudere paarden te koop die wel gevoerd mogen worden. Oudere paarden met een slecht gebit kunnen een wortel soms niet goed vermalen, met risico op verstopping.” Muller raadt mensen die een wortel toch kleiner willen maken aan om deze in de lengte door te snijden.
Dronken paard
Appels zijn zoeter dan wortels. Ze bevatten meer fructose. Daarom moet je met het geven ervan terughoudend zijn bij paarden die gevoelig zijn voor hoefbevangenheid of maagzweren. Het suikergehalte zorgt er namelijk voor dat de zuurgraad van de maag verandert. Voedingsdeskundigen houden een maximum van 5 kilo appels per dag aan. Als je ze moet kopen is dat een dure aangelegenheid, dus dat gebeurt niet vaak. Maar soms staat ergens een appelboom bij een paardenwei en dan is het iets om rekening mee te houden. Als dat het geval is en er liggen veel appels onder, dan kunnen die gaan gisten.
Er zijn verhalen bekend over koeien die door het eten van dergelijke appels dronken werden. “Die verhalen kennen we ook over paarden”, zegt Yteke Elte, paardenarts bij de Ambulante Kliniek voor Paarden van de faculteit Diergeneeskunde, van de Universiteit van Utrecht. Kleine pony’s lopen door hun geringere omvang eerder risico. “Maar er is geen wetenschappelijk bewijs voor en al helemaal niet over hoeveel ze dan moeten eten voor ze dronken worden. Ik kan me voorstellen dat ze in dat geval sloom worden, een beetje zwalken of (gas)koliek ontwikkelen. Dus als je zo’n boom bij een wei hebt, kan je uit voorzorg beter de appels weghalen. Ook omdat vaak wespen op rottend fruit afkomen. Wespensteken in of om de mond van een paard zijn dan niet ondenkbaar.”
IJsbrand Muller noemt nog een ander risico van appels: “Door de ronde vorm kunnen ze klem komen te zitten tussen de takken van de kaak. Dus als je een appel voert kun je er beter eerst even op gaan staan, zodat hij plat is. Maar als beloning heeft een paard meer aan een plakje hooi, daar doet hij langer mee.”
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Hans Brongers)
