Heerlijk, eindelijk zomer en zon. Maar voor je paard zit daar een schaduwzijde aan, als hij de hele dag buiten staat en geen schaduwplekje heeft. Paarden kunnen namelijk een zonnesteek oplopen. Witte neuzen en benen kunnen bovendien flink verbranden.
Een zonnesteek krijgt een paard als hij lange tijd in direct zonlicht staat en de temperatuur buiten zo hoog is dat hij zijn lichaamswarmte niet meer kwijt kan. “We zien het niet veel, maar het komt soms voor”, zegt paardenarts Yteke Elte van de Universiteit van Utrecht. Een paard koelt zichzelf af door te zweten. Tot een graad of 25 gaat meestal prima, maar daarboven in de felle zon bij weinig wind koelt dat zweten niet genoeg meer. Hij krijgt moeite om zijn lichaamstemperatuur te reguleren, die daardoor oploopt boven de normale waarde. Boven de 40 graden kan, als er niet wordt ingegrepen en dit te lang duurt, zelfs schade op treden aan organen en weefsels.
Hoe vatbaar een paard is voor een zonnesteek hangt af van model en kleur. Zwarte paarden en hele dikke paarden hebben eerder problemen. De buitentemperatuur is op zich niet een goede indicatie, want is die hoog maar staat er een lekker briesje, dan koelen ze vaak voldoende af. En het maakt bijvoorbeeld ook verschil of ze met hun benen in een vijver of waterpoel kunnen staan.
Symptomen
Een paard dat oververhit raakt zweet hevig, wordt sloom en krijgt een snellere hartslag, omdat het lichaam het bloed meer rondpompt. Het lichaam probeert alles te doen om af te koelen. Ook de ademhaling wordt meestal vlugger. Ze eten niet meer en als ze bewegen is hun gang zwalkend. Soms lijkt het op een koliekaanval. Zet zo’n paard meteen in de schaduw. Er wordt vaak gezegd dat je ze niet moet afspoelen met koud water omdat daardoor de bloedvaatjes in de huid vernauwen en de warmte wordt vastgehouden, maar dat is volgens recent onderzoek achterhaald. Door koud water neemt de temperatuur inwendig sneller af en dat is belangrijk, het water onttrekt de warmte aan het lichaam. Gebruik geen zweetmes, de natuurlijke verdamping koelt beter. Blijf het paard langdurig afspoelen. Steeds als het water bijna is verdampt, maak je hem weer opnieuw nat. Het helpt ook om zo’n paard voor een ventilator te plaatsen en af en toe even rond te laten wandelen, zodat de spieren niet verkrampen. De dierenarts kan vocht toedienen, mocht dat nodig zijn. Laten drinken is uiteraard belangrijk, maar geef steeds kleine beetjes.
Zouten
Je kunt een zonnesteek voorkomen door paarden schaduwplekken te bieden in de wei. Bomen of een afdak is het mooist. Rond de weilanden van De Paardenkamp staan eikenbomen. “Daar hebben we profijt van, want ze bieden schaduw als het warm is”, zegt beheerder IJsbrand Muller. Hij heeft nog nooit een geval van een zonnesteek meegemaakt bij de bewoners van de Paardenkamp.
Als je een tijdelijk afdak of tentzeil construeert, zorg dan wel dat dat windbestendig is en geen uitsteeksels bevat waar een paard zich aan kan verwonden. Voldoende drinkwater en drinkplekken is belangrijk, zodat ook paarden die lager in rangorde staan genoeg water binnen krijgen. Een grote poel waar ze zelfs in kunnen staan helpt ook.
Door al het zweten raakt een paard veel lichaamszouten kwijt die moeten worden aangevuld. Er zijn speciale elektrolyten-preparaten in de handel om dat aan te vullen via voer, maar een zoutblok waar ze zelf aan kunnen likken is op zich voldoende, zeker voor een paard dat niet werkt. Na heftige inspanning, waarbij hij veel heeft gezweet, kan het zinvol zijn om elektrolyten te geven via het voer of drinkwater.
Groene klei
Paarden met erg witte benen of neuzen, waarbij onder de haren roze huid is te zien, zijn gevoelig voor zonnebrand. Dat kan in extreme gevallen tot flinke blaren en afstervende huid leiden. Smeer deze plekken daarom dagelijks in met waterbestendige zonnebrandcrème. Is hij toch verbrand, behandel het met verzachtende middelen, zoals levertraan- of honingzalf. En voorkom verdere blootstelling aan de zon. IJsbrand Muller vertelt dat één van de oudere bewoners, een Tinker, last had van een zonneallergie en daardoor een kale plek op de heup kreeg. “Daar doen we drie keer per week een dikke laag groene klei op. Dat smeren we ook ter bescherming op hele witte benen, als het zonnig is. Dat werkt prima.”
Berenklauw
De gevoeligheid voor zonnebrand kan ook toenemen door bepaalde planten. Zo is bijvoorbeeld bekend dat het gevaarlijke Jakobskruiskruid de lever aantast, waardoor een afbraakproduct vrijkomt dat effect heeft op de huid, die daardoor zongevoelig wordt. Het is een sluipend proces, waardoor de zonnebrand vaak pas opvalt als de lever al erg is aangetast en de prognose helaas al niet zo goed meer is. Er zijn ook andere planten die een dergelijke reactie geven, zoals het sap van de reuzen- en de gewone berenklauw. Als paarden -én mensen!- die met het sap in aanraking zijn geweest aan zonlicht worden blootgesteld, krijgen ze na 24 uur ernstige brandwonden die slecht genezen. Weet je dat jouw paard bij berenklauw in de buurt is geweest, haal hem minstens twee dagen uit de zon en was de bewuste plekken met water en zeep.
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Nikki de Kerf)
