De hoeven van een paard zijn aan de buitenkant van hoorn. Dat is hard materiaal, net als je nagel. Aan de onderkant zitten zachtere structuren. Als die te vochtig blijven en bacteriën er vat op krijgen, kan dat tot rotstraal leiden. Daarvan is een paard bijna nooit kreupel, maar het is wel een teken dat de hoeven meer aandacht nodig hebben.
Als je de onderkant van een hoef bekijkt, zie je een V-vorm. Dat is de straal. Aan de zijkant daarvan zitten diepere inkepingen, de straalgroeven. In het midden zie je een spleetje, dat is de middelste straalgroeve. Op al deze plekken hoopt zich makkelijk viezigheid op. Hoe natter en vuiler de ondergrond, hoe eerder de kans op problemen. Overal in de omgeving van paarden leven bacteriën. Het vochtige vuil dat zit opgesloten in de straalgroeven kan voor hen een kweekbodem zijn, waardoor er een rottingsproces begint dat ook de stralen aantast.
Sommige paarden hebben een natuurlijke weerstand tegen rotstraal, die hebben nergens last van. Anderen krijgen problemen. Het komt meer voor aan de achterhoeven. Vroeger werden paarden vaker vastgebonden in stands, waardoor ze met hun achterbenen in de mest stonden. Zulke stallen hadden meestal een enigszins schuine bodem om de urine weg te laten lopen, waardoor het aan de achterkant natter was. Dergelijke stalling is echter niet meer toegestaan. Toch zie je ook tegenwoordig meer rotstraal aan de achterhoeven. Omdat het er nou eenmaal aan de achterkant uit valt, staan paarden nog altijd vaker met hun achtervoeten in de mest. Daarnaast is de vorm van die hoeven iets smaller, waardoor vuil er minder makkelijk uit valt. Maar dit betekent niet dat het nooit voorkomt aan de voorhoeven. Rotstraal geeft bijna nooit kreupelheid. Toch is het belangrijk dat er iets aan wordt gedaan, anders kan het doorwoekeren en wel tot gevoeligheid leiden.
Stinkende brij
Meestal ruik je het wel of een paard rotstraal heeft als je de hoeven uitkrabt. Als de straal zacht aanvoelt en stinkt, is het mis. Uit de zachte zwarte plekken komt soms zelfs een vieze brij. Maar soms valt het niet op en ontdekt de hoefsmid pas een weke plek, als bij het bekappen de straal wordt bijgesneden. Dat is meteen ook een belangrijke manier om het aan te pakken. Door het wegsnijden van de aangetaste delen, wordt voorkomen dat het proces doorzet. Ga nooit zelf aan de slag, laat dit door een deskundige hoefsmid doen. Die kan de onderkant van de hoeven zo bijwerken, dat het vuil er gemakkelijker uit valt.
Er zijn verschillende middeltjes in de handel om rotstraal mee te behandelen. Traditioneel werd altijd teer gebruikt, maar dat droogt de stralen erg uit, waardoor ze kunnen scheuren. Er zijn tegenwoordig ook andere middelen verkrijgbaar die een beter effect hebben. Belangrijk is dat je alle aangetaste plekken ermee insmeert, dus ook de middelste straalgroeve. Je kunt daar zelfs een watje met ontsmettingsmiddel tussen duwen. Ga door met behandelen tot de problemen over zijn.
Droge ondergrond
Om te voorkomen dat je paard rotstraal krijgt is een goede hygiëne op stal belangrijk. Hoe schoner en vooral droger de bodem, hoe beter. Sommige bodembedekkingen zoals zaagsel zijn minder geschikt voor gevoelige paarden. Er wordt wel eens gedacht dat potstallen, waarbij steeds nieuwe bodembedekking op de oude wordt aangebracht, slecht zijn voor de hoeven. Onderzoek heeft uitgewezen dat dat wel meevalt, mits er een voldoende dikke schone laag op komt. De bovenlaag blijft daardoor droog. Aan een natte weide of paddock is niet altijd wat te doen. En het is voor een paard belangrijk om veel buiten te staan. Maar als je paard aanleg heeft voor rotstraal en het is buiten erg nat, probeer dan een droge plek voor hem te creëren of haal hem na een paar uur binnen.
Krab dagelijks de hoeven uit. Niet alleen om het vuil te verwijderen, maar ook om te controleren of er geen beschadigingen of natte plekken te zien zijn. Je kunt dan tijdig ingrijpen als je veranderingen ziet. Ga voorzichtig te werk, zodat je geen beschadigingen veroorzaakt. Alleen het vuil hoeft eruit. Als je paard veel buiten staat in de modder is het verstandig om wekelijks preventief een middel te gebruiken ter voorkoming van rotstraal. Maar de twee allerbelangrijkste manieren om problemen te voorkomen zijn: de hoefsmid en beweging. Door minimaal iedere acht weken de hoeven van je paard te laten bekappen, blijven ze in model en wordt voorkomen dat de straal vuil opsluit. En als een paard loopt worden de hoeven afwisselend wijder en nauwer, waardoor viezigheid eruit valt. Tevens zorgt deze beweging voor een betere doorbloeding van de voeten, waardoor de hoefgezondheid verbetert.
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Hans Brongers)
