Zakjes met verschillende soorten mineralen, die je door emmers water kunt doen, waarbij je een paard zelf laat kiezen of hij ervan drinkt. Dat is in het kort de opzet van een mineralenbuffet. Het idee erachter is dat een paard dicht bij de natuur staat en zelf kan bepalen waar hij behoefte aan heeft. Is dit nuttig, noodzakelijk of schadelijk?
Sommige paarden likken aan zand, stenen of andere voorwerpen. Of ze eten mest. Dit gedrag wordt vaak uitgelegd als behoefte aan bepaalde mineralen of verbetering van hun darmflora. In de wetenschap is er een naam voor: pica. Dit is afgeleid van de Latijnse benaming voor eksters, die als gewoonte hebben om allerlei gekke dingen met hun snavel te pakken. Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar pica-gedrag bij paarden. Daaruit werd duidelijk dat paarden niet zo goed zijn in het herkennen van essentiële voedingsstoffen die ze nodig hebben. Sterker nog, ze kozen zelfs verkeerde stoffen, die het gebrek nog erger maakte. Je kunt er dus niet zomaar op vertrouwen dat een paard zelf het beste weet wat goed voor hem is.
Verveling
Pica-gedrag wordt vooral veroorzaakt door verveling en nieuwsgierigheid. De hedendaagse manier waarop veel paarden in onze Westerse wereld worden gehouden, speelt dat in de hand. Zelfs als ze regelmatig en langdurig buiten mogen lopen, is dat vaak in keurig afgeheinde gecultiveerde stukken wei, met weinig variatie. Paarden hebben enorm veel behoefte aan sociaal contact met soortgenoten, meer dan elkaar alleen kunnen zien over een draadje. Om blessures te voorkomen wordt dat vaak niet toegestaan, wat verveling in de hand werkt.
Wat meespeelt bij pica-gedrag is dat paarden continue kauwbehoefte hebben, want alleen door te kauwen maken ze speeksel aan. Dat is nodig om maagzuur te neutraliseren. Paarden hebben sterk maagzuur om het plantaardige voedsel dat ze eten te kunnen voorverteren. Als ze niet nagenoeg continue op ruwvoer kunnen kauwen, gaan ze zelf iets zoeken om hun mond mee in beweging te brengen. Dat lijkt er dan misschien op dat ze ergens behoefte aan hebben.
Overbodig
Volgens paardenarts Fred Smit, werkzaam bij de Universiteitskliniek voor Paarden in Utrecht, kan een mineralenbuffet bestaande uit meerdere drinkemmers waarin een product wordt gedaan vaak weinig kwaad, mits het paard daarnaast ook gewoon ‘schoon’ drinkwater heeft. “De ingrediënten in zo’n buffet zijn meestal onschuldig. De dosering is wel belangrijk, houd je aan de voorschriften op de verpakking. Méér is niet automatisch beter. Zelfs nuttige mineralen kunnen bij een te hoge dosis giftig worden. En de belangrijkste elementen voor een paard, zoals selenium, zink, magnesium en fosfor zitten er zelden in. Het bevat vaak veel silicium, maar dat zit ruim voldoende in gras, dus dat krijgen ze toch wel binnen.”
Zout
Er is een mineraal dat soms wel moet worden aangevuld als paarden veel zweten: zout. Door te zweten raken ze dat kwijt. Het zit niet altijd voldoende in het rantsoen. Smit: “Je kan dit oplossen door een zoutblok op te hangen of, als een paard veel zweet, na het werk electrolyten toe te voegen aan z’n rantsoen. Dat is in zakjes verkrijgbaar of je doet keukenzout door zijn eten. Zorg wel dat je paard daarnaast onbeperkt toegang tot schoon drinkwater heeft.”
Ruwvoer bevat niet altijd voldoende mineralen. Als aanvulling kun je het beste een balancer gebruiken, als je geen krachtvoer geeft. Smit: “Dat is een prima manier om je paard een gezond rantsoen te bieden. Bij pica-gedrag is het wel belangrijk om de oorzaak te zoeken, het is inderdaad een aanwijzing dat je paard iets mist. Vriendjes of ruwvoer meestal. Het kauwen op ruwvoer voorkomt verveling en maagproblemen.”
Mesteter
IJsbrand Muller, beheerder bij De Paardenkamp heeft in al de jaren dat hij er al werkt nog nooit een paard gezien dat happen zand nam of likte aan stenen. “Wel was er eentje die mest at. Maar dat was ook één keer, daarna heb ik het nooit meer gezien.” Bij De Paardenkamp wordt ingezet op een uitgebalanceerd rantsoen, gebaseerd op hoogwaardig ruwvoer dat altijd wordt geanalyseerd, zodat precies wordt uitgezocht of de paarden alle benodigde mineralen krijgen. “Mocht dat tekort schieten, dan kiezen wij voor een balancer erbij. Daarnaast staan al onze paarden zoveel mogelijk samen buiten of in grote groepsstallen. Pas als hun leeftijd het noodzakelijk maakt dat ze individueel eten, gaan ze ’s nachts in aparte stallen, waar we dan wel weer snuffelroosters in hebben, zodat ze hun buren kunnen zien en voelen.”
Met ruim 60 jaar ervaring in het verzorgen van oudere paarden delen wij graag onze kennis. Dit kennisartikel word je gratis aangeboden door Stichting De Paardenkamp. Dankzij de steun van giften en donateurs kunnen wij deze waardevolle informatie blijven delen. Help je mee om ons werk te ondersteunen? Ga naar www.paardenkamp.nl
Tekst: Tessa van Daalen
Foto: Nikki de Kerf
Bronvermelding:
The Journal of Nutrition Volume 101, Issue 2, February 1971, Pages 259-264
Calcium Metabolism in Ponies Fed a High Phosphorus Diet
Author H.F., Hintz H.F., Craig P.H.
The Journal of Nutrition
Volume 101, Issue 9, September 1971, Pages 1257-1263
Phosphorus Metabolism in Ponies Fed Varying Levels of Phosphorus
H.F., Hintz H.F., Craig P.H.
National library of medicine/Pubmed 2011 Mar;139(3):301-7. Epub 2010 Mar 9.
Changes in serum mineral concentrations, biochemical and hematological parameters in horses with pica
Ismail Aytekin, Ali Cesur Onmaz, Serap Unubol Aypak, Vehbi Gunes, Osman Kucuk
Changes in serum mineral concentrations, biochemical and hematological parameters in horses with pica
Ismail Aytekin, Ali Cesur Onmaz, Serap Unubol Aypak, Vehbi Gunes, Osman Kucuk
