Koliek is de verzamelnaam voor buikpijn bij een paard. Er zijn tal van oorzaken. Meestal wordt koliek veroorzaakt door kramp, maar ook gasophoping, teveel zand in de darmen of een verstopping komt voor. In ernstige gevallen is een operatie soms de enige oplossing. Maar dat is een ingrijpende en kostbare zaak.
“Als er duidelijk is wat er aan de hand is en het is iets dat door een chirurg kan worden opgelost, dan is een operatie een optie”, begint Yteke Elte, paardenarts van de Universiteit Utrecht. Ze noemt verdraaiing of het klem zitten van de dunne darm als voorbeeld. Maar ze maakt wel kanttekeningen. “Hoe sneller een paard in een kliniek op de operatietafel ligt, hoe groter de kans op herstel. Wij hanteren vaak vier uur als vuistregel. Als je te lang wacht, is het risico groter dat er stukken darm zijn afgestorven. Bovendien is zo’n paard dan veel zieker en dat speelt ook mee bij het herstel.” Bij een volledige draaiing van de dikke darm is de prognose vaak ongunstig, zeker als dat te lang duurt. Elte: “Een stuk van de dunne darm kan een paard wel missen, maar bij de dikke darm is dat anders.”
Hoge kosten
Bij de beslissing om te opereren of niet speelt de eigenaar én de dierenarts die er als eerste bij komt een belangrijke rol. De eigenaar is degene die uiteindelijk de beslissing neemt. Opereren is een stap, die veel betekent. Niet in de laatste plaats op gebied van kosten. Yteke Elte: “Houd rekening met 3.000 tot 10.000 euro. Zonder de garantie dat het lukt. Het komt voor dat de chirurg op de operatietafel ontdekt dat de schade al te groot is. Of dat er iets aan de hand is wat we niet kunnen oplossen. Dan wordt zo’n paard ter plekke uit zijn lijden verlost. Maar je krijgt dan nog steeds een rekening. Dat is iets om over na te denken, voor je met je zieke paard een reis naar de kliniek maakt.”
Hoe oud een paard is maakt op zich niet uit. Hoe gezond hij is wel. “Is de conditie door de leeftijd al minder, dan zijn de risico’s ook groter en moet je je afvragen of je hem zo’n zware ingreep wil aandoen. Dit zijn lastige beslissingen. Het is een gesprek dat je het beste thuis met je eigen dierenarts kunt voeren. Heb je moeite met de beslissing, dan kan het ook bij ons. Een goed advies, in het belang van het paard, daar gaat het om. Heeft een operatie een kans van slagen, wil je het en kun je het betalen? Als een paard is verzekerd dekt dat zeker bij een hogere leeftijd maar een klein deel van alle kosten.”
Paardwaardig
“We hebben hier gelukkig weinig koliekgevallen”, zegt IJsbrand Muller, beheerder van de Paardenkamp. Het management, waarbij de paarden veel vrije beweging hebben en onbeperkt ruwvoer, heeft daar alles mee te maken. Het zorgt voor een gezonder darmstelsel. Zelfs als oude paarden zo’n slecht gebit hebben dat ze geen hooi of gras meer wegkrijgen, wordt er bij De Paardenkamp alles aan gedaan om de darmwerking te stimuleren, bijvoorbeeld door kort gehakseld ruwvoer te geven en andere vezelrijke producten als geweekte bietenpulp met gehakselde luzerne.
In de zeldzame gevallen dat er toch koliek optreedt, is dat meestal door een tumor of een andere afwijking. De dierenarts onderzoekt de paarden in de speciale behandelruimte op het terrein van De Paardenkamp. Er worden middelen als darmontspanners en paraffine gebruikt om gasophopingen en verstoppingen op te lossen. De paarden van De Paardenkamp worden niet meer geopereerd. Muller: “Ze zijn op hoge leeftijd, we willen ze dat niet meer aandoen. Als het met medicatie niet is op te lossen vinden wij het beter om ze verder lijden te besparen. Een operatie brengt ook veel stress met zich mee en de kans dat ze er goed van herstellen als ze zo oud zijn is kleiner. Zo’n beslissing nemen we altijd in overleg met onze dierenarts. Nooit makkelijk, maar wel paardwaardig. Dat is ons motto.”
Tekst: Tessa van Daalen
Foto: Nikki de Kerf
