Net als mensen kunnen paarden óók gaatjes (cariës) in hun tanden of kiezen krijgen. En net als bij ons komt dat meestal door teveel suikerrijke voeding. Erkend paardendierenarts en -tandarts Harm Borgmans van de Universiteit Utrecht legt uit hoe het zit.

Hoewel het minder vaak voorkomt dan bij mensen, kunnen paarden ook gaatjes krijgen. “Het is aantasting van het cement”, zegt Harm Borgmans. “Dat gebeurt als bacteriën in de mond bepaalde zuren produceren. Het heeft, net als bij mensen, te maken met koolhydraatrijke voeding, oftewel suikers. Denk aan krachtvoer dat smakelijk is gemaakt met bijvoorbeeld melasse of zoete paardensnoepjes. Of aan brood of supplementen waar veel suiker in zit. Maar ook sommige partijen ruwvoer kunnen onverwacht veel suiker bevatten. Er is een onderzoek gedaan bij pony’s die ergens in Midden Amerika op een vuilnisbelt leefden en daar veel voedingsresten aten. Die hadden aanzienlijk meer gaatjes. Als ik meerdere paarden met cariës aantreft bij een stal, informeer ik als eerste naar de voeding. Ik ben wel eens ergens geweest waar maïs werd gevoerd. Daar zitten veel suikers in, veel van die paarden hadden gaatjes.”

Mineralen
Als een paard cariës heeft, is dat meestal aan de oudere kiezen of de eerste kiezen in de bovenkaak. “Die staan langer bloot aan aantasting. Maar de kwaliteit van het cement speelt ook mee. Of een gebrek aan bepaalde mineralen daarin een rol heeft? Dat zou kunnen, maar er is meer onderzoek voor nodig om dat aan te tonen.”

Mensen voelen het meestal wel als ze een gaatje hebben. Paarden ook? “Vaak merken we het pas aan een paard als de aantasting zo groot is dat een kies scheurt of breekt. En zelfs dan soms nog niet eens. Let dus ook goed op eventuele subtiele veranderingen in zijn eetgedrag, dat kan een signaal zijn dat er iets is. Een paard is voor overleving afhankelijk van eten, dus die gaat lang door. Pas als het zenuwkanaal erbij is betrokken wordt de pijn zo hevig dat kauwen lastig wordt en het paard vermagert.”

Vulling
Ook bij paarden is een gaatje meestal een kwestie van boren en vullen. “Dat uitboren om aangetast tandmateriaal te verwijderen moet wel zorgvuldig door een deskundige worden gedaan. Er mogen geen zenuwen worden beschadigd. Ook moet de plek erg goed worden schoongemaakt, zodat er geen vuil achterblijft wat kan gaan ontsteken.” Voor de vulling wordt een composiet gebruikt, waarna de plek voor vele jaren weer sterk is. “Bij oudere paarden is vullen niet altijd nodig, als een kies al vrij ver is afgesleten. Dan is het wel zaak om het goed te monitoren of er geen verslechtering optreedt. Daarom is het belangrijk dat de behandelaar na ieder bezoek een duidelijk verslag van het paard maakt, zodat de volgende keer kan worden bekeken of er veranderingen zijn opgetreden.”

Speeksel
Gaatjes bij paarden kunnen worden voorkomen door suikerrijke voeding en snoep zoveel mogelijk te mijden. Daarnaast is het belangrijk dat een paard veel kauwt op vezelrijk ruwvoer, zodat speeksel wordt geproduceerd. “Een paard maakt alleen speeksel aan door te kauwen. Dat heeft een neutraliserende werking op zuren en is dus, naast de rol die het speelt bij de spijsvertering, nodig voor een goede mondgezondheid.” Harm Borgmans benadrukt dat regelmatige controle door een  goed gekwalificeerde paardendierenarts of gebitsverzorger problemen voorkomt. “Minimaal één keer per jaar en vaker als daar aanleiding toe is.”

Tekst: Tessa van Daalen
Foto: Marlies Trap

Met ruim 60 jaar ervaring in het verzorgen van oudere paarden delen wij graag onze kennis. Dit kennisartikel word je gratis aangeboden door Stichting De Paardenkamp. Dankzij de steun van giften en donateurs kunnen wij deze waardevolle informatie blijven delen. Help je mee om ons werk te ondersteunen?