Een teek is een klein beestje met acht poten. Er bestaan verschillende soorten, maar ze hebben allemaal de gewoonte om zich in andere dieren vast te bijten en vol bloed te zuigen, waardoor hun achterlijf opzwelt tot een grijze knikker. Het gevaar bestaat dat ze daarbij ziekten overbrengen. Ook paarden kunnen een tekenbeet oplopen.
Dat een paard wordt gebeten door een teek is geen bijzonderheid. Teken komen in heel Nederland voor. Ze leven in hoog gras of laag struikgewas. Als er een dier of een mens langs komt, laten ze zich daarop vallen en bijten ze zich vast, waarop ze zich vol bloed zuigen. Dr. Robin van den Boom van de Universiteit Utrecht legt uit dat teken niet kieskeurig zijn. “Ze zitten veel op schapen, maar ook op herten, kleine knaagdieren, honden, katten of mensen. Ze hebben maar heel af en toe bloed nodig, dus ze kunnen lang inactief zijn. Als ze eraan toe zijn en er komt een paard voorbij, lusten ze die ook.” De huid van een paard is vrij stevig. Teken zoeken een dunne plek op, zoals de elleboogholten, in de buurt van de geslachtsdelen en rond de neus.
Als een teek zich vastbijt en zelf besmet is met bacteriën of bloedparasieten, kunnen die in een paard terecht komen. De gevaarlijke bacterie Borrelia Burgdorferi kan de ziekte van Lyme veroorzaken. Daarnaast kunnen teken ook anaplasmose en piroplasmose overbrengen. Het aantal teken dat de Borellia-bacterie bij zich draagt lijkt toe te nemen. Van den Boom zegt dat ongeveer één op de vijf teken de bacterie bij zich draagt en dat bijvoorbeeld bij mensen het aantal meldingen over Lymebesmettingen toeneemt. Hij denkt dat de klimaatverandering ermee te maken heeft, omdat de warmere periode waarin teken actief zijn langer wordt. Daardoor neemt de kans op infectie toe.
Vage symptomen
Kunnen paarden de ziekte van Lyme krijgen? Van den Boom zegt enigszins aarzelend ‘ja’. Hij is terughoudend, omdat het stellen van een keiharde diagnose bijzonder lastig is. “De Ziekte van Lyme gaat gepaard met symptomen die ook bij andere aandoeningen kunnen horen. Sloomheid, slechte eetlust, verminderde prestaties, soms koorts, vage kreupelheden aan meerdere benen, dikke benen, het is niet zo heel duidelijk of dat door Lyme komt of door wat anders. Als via bloedonderzoek wordt aangetoond dat een paard in contact is geweest met de bewuste bacterie, doordat hij daar antistoffen tegen heeft, en alle andere aandoeningen zijn uitgesloten, dan kan de verdenking richting de Ziekte van Lyme gaan. Maar er zijn ook paarden die zulke antistoffen bij zich dragen en nergens last van hebben.”
Behandeling
Er zijn nog wel andere testen mogelijk om besmetting op te sporen, bijvoorbeeld via weefsel of gewrichtsvloeistof, maar ook die geven geen waterdichte conclusie of een paard Lyme heeft. Daarnaast leidt besmetting lang niet altijd tot problemen. Van den Boom vertelt dat er onderzoek is gedaan door teken die de bacterie bij zich droegen bewust op paarden te zetten. In geen van deze gevallen kon Lyme worden aangetoond en deze paarden kregen ook geen ziektesymptomen, al werd bij een enkeling wel wat verandering in het hersenvlies of aan gewrichtskapsels gevonden. Het is de vraag of Lyme een groot probleem is bij paarden. Los daarvan is een tekenbeet altijd een risico. Er bestaat in Nederland overigens geen vaccinatie voor paarden tegen de Ziekte van Lyme.
Tekenpincet
Als de verdenking toch sterk in de richting van de Ziekte van Lyme gaat, is een behandeling met antibiotica mogelijk. Die moet wel langdurig worden gegeven. “Een week via injecties en dan nog drie tot vier weken via de mond”, vertelt Van den Boom, die uitlegt dat dit in strijd is met de wens om spaarzaam om te gaan met het geven van antibiotica, omdat dit steeds meer resistentie in de hand werkt. “Bovendien is het niet zonder gevaar, want het kan ernstige bijwerkingen geven in de vorm van (hevige) diarree. Je moet daar dus niet te makkelijk toe overgaan.”
De paarden van de Paardenkamp worden regelmatig gecontroleerd op teken. Beheerder IJsbrand Muller vertelt dat ze zelden worden gevonden, maar als dat wel het geval is, ze meteen worden verwijderd met een speciale teken-pincet. Dat is belangrijk, want teken kunnen besmet zijn met een bacterie die de Ziekte van Lyme veroorzaakt.
Niet knijpen
Als je een teek ontdekt, is het belangrijk om deze zo snel mogelijk weg te halen. Het duurt namelijk enkele uren tot dagen voordat de gevaarlijke bacteriën worden overgedragen. Probeer niet in het lijf van de teek te knijpen, want dan duw je de inhoud in het paard. Gebruik ook geen alcohol of andere middelen om de teek te verdoven, want dan bestaat de kans dat hij zijn maaginhoud juist in het paard spuugt. Zorg dat je in de stalapotheek een speciale tekenpincet hebt, die voor een paar euro bij iedere drogist te koop is. Pak de teek zo dicht mogelijk achter de kop en trek hem langzaam los, recht van je paard af. Niet draaien, want dan breekt de kop af. Als dat onverhoopt gebeurt is dat overigens geen ramp. Die zweert er vanzelf uit. Ga niet peuteren.
Het is natuurlijk nog veel beter als je kunt voorkomen dat je paard door een teek wordt gebeten. Er zijn nog geen middelen voor paarden in de handel die speciaal tegen teken zijn gericht. Voor honden en katten bestaan die wel, met permetrin als werkzame stof. In sommige gevallen kun je die ook op een paard spuiten. Overleg met je dierenarts hoeveel en hoe vaak. Als je door lang gras of struikgewas hebt gewandeld met je paard, is het verstandig om hem daarna goed te controleren. Let vooral op huidplooien en verborgen plekken onder manen en staart. Vergeet ook niet om jezelf te controleren!
