Eikenbomen in of rond een paardenweide zijn een prachtig gezicht. Maar pas op met eikels en paarden: onrijpe groene eikels en jonge eikenblaadjes bevatten de stof tannine, ook wel bekend als looizuur. Giftig voor paarden, al moeten ze er wel veel van eten voor ze echt in gevaar komen.
Wordt het gevaar van eikels voor paarden overdreven? De bruine oudere exemplaren, die je in het najaar op de grond aantreft, bevatten maar weinig tannine. Daarnaast maakt het ook nog uit met welke soort eikenboom je te maken hebt. De eikels van de zwarte eik (Quercus nigra) bevatten bijvoorbeeld veel meer tannine dan die van de Amerikaanse witte en rode eik (Quercus alba en Quercus rubra). Ook hebben weersomstandigheden invloed, want het ene jaar is het tannine-gehalte hoger dan het andere.
Bitter
De kans op problemen lijkt groter als er bijvoorbeeld na een storm veel groene eikels en blaadjes op de grond terecht komen. Maar dan moet een paard ze ook nog willen eten. Dat is lang niet altijd het geval. Eikels zijn namelijk nogal bitter, een smaak waar de meeste paarden weinig mee hebben. Helemaal niet als ze daarnaast genoeg ruwvoer tot hun beschikking hebben. Alleen als er bijna niets te grazen valt voor ze, wenden ze zich misschien tot wat er wel voorhanden is.
Hoeveel eikels een paard moet eten om in de problemen te komen is ook niet hard aan te geven. Een Frans instituut dat zich bezighoudt met giftige stoffen geeft aan dat drie kilo een gevaarlijke dosering is voor een paard van 500 kilo. Waarbij andere experts zeggen dat de gevoeligheid voor tannine per paard verschilt. Uiteraard zijn de risico’s groter als een paard al wat andere (ouderdoms)kwalen heeft, bijvoorbeeld een slechte darmfunctie. En bij pony’s, die ook vaak wat minder kieskeurig ten aanzien van bittere smaken zijn, kan een kleinere hoeveelheid eikels al problemen geven.
Koliek
Wat wel duidelijk is, is wat voor verschijnselen kunnen wijzen op een eikelvergiftiging. Paarden stoppen met eten, worden sloom en hun buik is gevoelig bij aanraking. Vage koliekklachten, bloederige diarree of bruine urine door nierschade komt ook voor. Tannine bindt eiwit en ijzer, waardoor er tekorten van deze belangrijke stoffen optreden. Schade aan de darmwand en maagzweren zorgen voor bloedarmoede en verstoppingen. Drachtige merries kunnen een spontane abortus krijgen.
Varkens
Hoewel het risico op eikelvergiftiging door deskundigen dus laag wordt geacht, kun je met oudere pony’s en paarden (en drachtige merries) maar beter geen risico nemen. Ook rond de weilanden van De Paardenkamp staan veel eikenbomen. Dat heeft nog nooit voor problemen gezorgd, vertelt beheerder IJsbrand Muller. “Ik zie de paarden soms wel eikels eten en soms zitten er restjes in de mest. Maar wij zorgen ervoor dat er altijd voldoende gras is, zodat ze er niet teveel van eten.”
Het rapen van eikels is vaak onbegonnen werk. Het is verstandiger om het deel van de weide waar de eikels vallen af te zetten, als er veel liggen. Dat wordt lang niet altijd gedaan, omdat de bomen juist ook weer beschutting vormen tegen regen en zon. Omdat vooral de groene eikels en blaadjes problemen kunnen geven, is het verstandig om paarden na een storm even niet op die plek te laten komen. Pas ook op met drinkwatervoorzieningen in de buurt van eikenbomen. IJsbrand Muller vertelt dat hij en zijn team dagelijks de waterbakken controleren en even schoonvegen. “Maar het is vooral belangrijk om voor voldoende ruwvoer te zorgen, zodat de paarden niet uit verveling aan de eikels beginnen.”
Wil je geen extra afzetting maken, dan is er nog een andere oplossing: neem een paar hobbyvarkens. Die eten graag eikels en zijn ongevoelig voor tannine.
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Heleen Schenk)
