Tien vragen over tandenziekte EOTRH bij paarden. Het lijkt wel of steeds meer paarden te maken krijgen met de aandoening EOTRH. Deze afkorting staat voor ‘Equine Odontoclastic Tooth Resorption and Hypercementosis’. Het is een tandenziekte die ontzettend veel pijn veroorzaakt. Dierenarts en paardentandarts Ellen van Leeuwen, die ook de bewoners van De Paardenkamp behandelt, geeft uitleg.
- Wat is het precies?
“EOTRH begint meestal bij de buitenste snijtanden en rukt dan op naar binnen. Soms worden ook de eerste kiezen of de ruinentand aangetast. Het tandmateriaal lost op, waardoor de tanden broos worden en kunnen afbrokkelen. Daarnaast kan een abnormale hoeveelheid cement ontstaan rondom de tandwortels. Dit kan zo doorwoekeren dat er bulten zo groot als een pingpongbal ontstaan. Je kan je voorstellen hoe pijnlijk dat is.”
- Hoe ontstaat het?
“Het is niet duidelijk waardoor EOTRH ontstaat. Er wordt wel gezinspeeld op een verstoring van het immuunsysteem of de invloed van bepaalde bacteriën, maar dit is nog niet aangetoond. Wel is duidelijk dat het vaker voorkomt bij bepaalde sobere rassen en dat het meestal pas optreedt bij oudere paarden. Daardoor wordt er ook wel eens een relatie gelegd met PPID, dat voorheen de ziekte van Cushing heette. Maar die aandoening komt nou eenmaal vaker voor op oudere leeftijd en EOTRH ook. Heel af en toe zien we het trouwens bij een jonger paard, dus leeftijd zegt niet alles.”
- Hoe merk je dat je paard dit heeft?
“Het doet ontzettend pijn. Paarden die dit hebben kunnen bijvoorbeeld geen wortel afbijten met hun tanden. Je ziet dat ze moeilijk eten, waarbij soms veel speeksel vrij komt. Soms hebben ze er zo’n last van dat ze zich in de wei afzonderen. Als je in de mond kijkt zie je dat het tandvlees is teruggetrokken en ontstoken is. Je kunt het vaak ruiken, ze stinken uit hun mond. In een vergevorderd stadium kan de tand zwart worden. Ook kunnen tanden los gaan staan of afbreken. Een dierenarts kan aan de hand van een röntgenfoto uitzoeken hoever de aandoening is opgerukt.”
- Wat is eraan te doen?
“De schade is niet terug te draaien. De enige oplossing is het verwijderen van de aangetaste tanden. Dit moet liefst wel in een kliniek gebeuren, door een ervaren dierenarts. Bij De Paardenkamp gaan de oudere paarden, om stress te vermijden, niet van het erf af. Maar daar is een professionele behandelruimte waar de ingreep kan worden gedaan. Het is een langdurig en bloederig klusje, dat zorgvuldig moet gebeuren, omdat de wortel in zijn geheel moet worden verwijderd.”
- Kan een paard wel zonder tanden?
“Je ziet meteen hoe opgelucht paarden zijn, als die pijnlijke tanden zijn verwijderd. Bij ernstige gevallen leven paarden helemaal op na de ingreep. Ze kunnen zich opvallend goed redden zonder tanden. Ze leren al snel hoe ze ruwvoer naar binnen kunnen werken. Hun kiezen om dat te vermalen hebben ze nog. Je moet ze alleen niet in een wei met te kort gras zetten, want dat kunnen ze niet meer afbijten.”
- Moet alles eruit?
“Alleen de aangetaste tanden worden weggehaald. Dus soms is het mogelijk om er nog een paar te laten zitten. Het komt ook wel voor dat de ondertanden kunnen worden gespaard. Maar als de ziekte erg is opgerukt, is het voor het paard beter als alles eruit gaat.”
- Zitten er ook nadelen aan als de tanden eruit moeten?
“De tong van een paard rust tegen zijn tanden. Dus als die allemaal worden verwijderd, kan het gebeuren dat de tong een stukje uit de mond bungelt aan de voorkant. Als je nog wedstrijden wilt rijden met een paard, kan dat een probleem zijn. Maar het is toch belangrijker dat een paard geen pijn meer heeft?”
- Is tandsteen hetzelfde als EOTRH?
“Niet alle paarden met veel tandsteen hebben EOTRH. Maar als je paard dat heeft, kunnen bacteriën daaronder wel lekker doorwroeten, dus het is wel een risico. Het is belangrijk om de tanden van je paard minstens één keer per jaar te laten verzorgen door een gecertificeerde paardentandarts. Bij oudere paarden is twee keer per jaar raadzaam. Vraag je paardentandarts je te leren hoe je tandsteen zelf kunt verwijderen, zonder de tand of het tandvlees te beschadigen.”
- Waarom wordt het de laatste tijd steeds vaker gezien?
“Het lijkt er inderdaad wel een beetje op alsof EOTRH een hype is, want je hoort er veel over. Dat komt volgens mij omdat er meer aandacht is voor de gebitten van paarden. Paardenhouders kijken zelf niet zo vaak in de mond van hun paard. En nog niet zo lang geleden bestonden er nauwelijks paardentandartsen. Nu zijn er steeds meer en zien we ook meer.”
- Wat kun je zelf doen ter voorkoming?
“Ook voor paarden is een goede mondgezondheid belangrijk. Gezond tandvlees is daar de basis van. Er is een relatie met voeding. Paarden die natuurlijk voedsel eten, in de vorm van ruwvoer, hebben vaak minder problemen. Pas op met het geven van snoepjes en realiseer je dat brood geen geschikt paardenvoer is. Bespreek samen met je paardentandarts wat jij eraan kunt doen om de mond gezondheid van jouw paard te verbeteren, om zo problemen te voorkomen.”
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Hans Brongers)
