Net als de mens heeft ieder paard twee nieren. Deze organen filteren afvalstoffen uit het bloed, die daarna via de urine worden uitgescheiden. Maar ze doen nog meer. Nieraandoeningen zijn bij paarden relatief zeldzaam. Toch komen er soms chronische of acute problemen voor en die ontstaan eerder als een paard op leeftijd is.
De nieren van een paard liggen net onder de ruggengraat aan beide zijden van de wervelkolom, ongeveer ter hoogte van de laatste ribben en de eerste lendenwervels. Van buitenaf kun je ze niet zien, want er ligt een laag vet en spierweefsel omheen.
Behalve het filteren van bloed helpen ze ook bij het in stand houden van de vochtbalans in het lichaam. Door het reguleren van de hoeveelheid water en electrolyten spelen ze een belangrijke rol bij het handhaven van een gezonde bloeddruk. Nieren produceren daarnaast hormonen zoals erythropoëtine en renine, die de productie van rode bloedcellen in het beenmerg stimuleren en de bloeddruk op een gezond niveau houden.
Problemen met de nieren zijn gelukkig zeldzaam bij paarden, maar als ze zich voordoen zijn ze dus altijd ernstig en de prognose is meestal niet goed. Hoe eerder ze worden ontdekt, hoe meer kans op behandeling.
Acute nierinsufficiëntie (ANI) kan optreden na ernstige uitdroging, een ontsteking of blootstelling aan bepaalde schadelijke stoffen. Paarden die dit hebben willen slechter of niet eten, zijn sloom, hebben koliekachtige symptomen en plassen minder. Opvallend zijn de gezwollen benen en onderbuik. De dierenarts zal vloeistof toedienen via een infuus om de vochtbalans te herstellen, zodat opgehoopte afvalstoffen uit het lichaam worden afgevoerd. Daar worden electrolyten aan toegevoegd en medicatie om de bloeddruk te reguleren. Daarnaast moet worden gezocht naar de onderliggende oorzaak, zodat die kan worden aangepakt, bijvoorbeeld door infecties te bestrijden of gifstoffen uit het lichaam te spoelen.
Bij chronische nierinsufficiëntie (CNI) worden paarden geleidelijk mager, eten ze slecht en de vacht wordt dof. Daarnaast hebben ze heel veel dorst en plassen ze veel. Als ze deze aandoening al langer hebben bloedt het tandvlees soms of zitten er zweren in de mond. Ook dit komt niet vaak voor bij paarden, maar als het wordt gezien betreft het vaak oudere paarden. Een eiwitarm rantsoen kan helpen, evenals medicatie om de bloeddruk op peil te houden.
Pyelonefritis is een zeer zeldzame aandoening die ontstaat als bacteriën die een blaasontsteking veroorzaken zich verplaatsen naar de nieren. Paarden die dit hebben krijgen koorts, hebben zichtbaar pijn als ze moeten plassen en de urine is troebel. Daarnaast hebben ze vaak koliekachtige symptomen. Ook hierbij is het belangrijk dat via een infuus vocht wordt toegediend om de nieren te spoelen. Daarnaast is antibiotica nodig om de infectie te bestrijden. Om te zorgen dat het paard minder last heeft worden pijnstillende middelen gegeven.
Heel soms zijn er paarden met nierstenen (nefrolithiasis). Dit is een uiterst pijnlijke kwaal, waarbij een operatie nodig is om de stenen te verwijderen. Deze paarden plassen vaak kleine beetjes en er is bloed in de urine te zien, doordat de stenen inwendig voor beschadigingen zorgen. Ze hebben zichtbaar pijn. Het lijkt erop alsof sommige paarden genetische aanleg hebben voor deze aandoening. Een speciaal rantsoen kan helpen om nieuwe stenen te voorkomen en het is ook erg belangrijk dat dergelijke paarden veel drinken.
Harrit van der Meer van dierenkliniek Wellensiek is één van de dierenartsen van De Paardenkamp. Hij geeft ook aan dat nierproblemen zeer zeldzaam zijn. “In mijn vijfentwintig jarige carrière als dierenarts zijn de gevallen echt op twee handen te tellen. Bij De Paardenkamp kan ik me geen enkel geval herinneren. Dat zegt denk ik genoeg over hoe weinig het voorkomt bij oudere paarden. Maar in de zeldzame gevallen dat paarden nierproblemen hebben is dat vrijwel altijd zo ernstig dat ze het meestal niet overleven. Ik had onlangs in mijn praktijk wel een Shetlander van 24 met verhoogde nierwaardes. Die heeft het ondanks therapie niet overleefd.”
Met ruim 60 jaar ervaring in het verzorgen van oudere paarden delen wij graag onze kennis. Dit kennisartikel word je gratis aangeboden door Stichting De Paardenkamp. Dankzij de steun van giften en donateurs kunnen wij deze waardevolle informatie blijven delen. Help je mee om ons werk te ondersteunen? Ga naar www.paardenkamp.nl
Tekst: Tessa van Daalen
Foto: Linda Planken
