Als een ouder paard steeds verder door de koten heen zakt en stijver gaat lopen, kan hij ‘degenerative suspensory ligament disease’ (DSLD) hebben. Dit is een pijnlijke aandoening aan de tussenpezen.
“DSLD is een aandoening, waarbij de tussenpees aangetast raakt door een ophoping van eiwitten”, vertelt Carmen Scheffer, paardendierenarts bij De Watermolen in Enschede. Je kunt zo’n pees vergelijken met oud elastiek, waar de rek uit is. De tussenpees begint aan de achterkant van de pijp en hecht aan, aan de sesambeentjes. Deze pees maakt onderdeel uit van het zogenaamde ‘kogeldraagapparaat’.
Welk ras
Bij paarden die DSLD hebben zakt de kogel steeds verder door richting de grond. “Er is onderzoek naar gedaan bij Peruaanse Paso paarden, waarbij het vaker wordt gezien. Klassiekere paarden lijken er bevattelijker voor en er wordt gedacht aan een erfelijke aanleg, maar dat is nog niet bewezen. Het is nog niet duidelijk op welke schaal het voorkomt bij oudere KWPN-ers of pony’s. Intensief gebruik kan namelijk ook zorgen voor slijtage aan de pezen, waardoor de rek vermindert. De bouw kan daar van invloed op zijn. Als een paard van nature een erg steil achterbeen heeft, wordt de tussenpees zwaarder belast en treden op latere leeftijd vaker problemen op doordat er kleine littekens zijn ontstaan die de rek verminderen.”
Hormonen
Carmen haalt een andere categorie aan waarbij peesdegeneratie wordt gezien: oudere fokmerries, waarbij de tussenpees zwaarder belast wordt door het gewicht tijdens de dracht, vaak in combinatie met weinig beweging of training.
“Verder bestaat er in veterinaire kringen ook het vermoeden dat hormonale disbalans misschien voor de eiwitophoping in pezen kan zorgen. Daarbij moet je denken aan oudere paarden met PPID of EMS. Er is echter nog weinig onderzoek naar gedaan om dit met zekerheid te kunnen zeggen.”
Lastig te zien
Vermindering van de rek in pezen kan zich voordoen bij alle pezen. DSLD gaat over achteruitgang van de tussenpees en dan met name van de achterbenen. Het paard zakt steeds verder door de kogels, dat is te zien. Toch is de aandoening lastig te diagnosticeren. Carmen: “De achteruitgang gaat geleidelijk, dus het valt niet meteen op als je een paard elke dag ziet. Paarden bewegen stijver, maar dat verwacht je wel bij een dier op leeftijd. Bovendien treedt het bijna altijd aan twee benen tegelijk op, waardoor hij niet aan één been kreupel is.” Ze waarschuwt dat het voor een paard wel pijnlijk kan zijn. “De stand verandert, waardoor andere structuren zwaarder worden belast en er vaak ook artrose optreedt. Het is belangrijk om een goede diagnose te laten stellen door een paardenarts met behulp van bijvoorbeeld een röntgenfoto en een echo.”
Geen behandeling
DSLD is een onomkeerbaar proces. Het wordt steeds erger. “Er is geen pil of spuit voor die de aandoening kan genezen ”, zegt Carmen. Ze geeft aan dat vroegtijdige diagnose wel enigszins kan helpen. “Als je het weet, kun je er rekening mee houden. Stilzetten is beslist niet goed, daar worden pezen alleen maar weker van. Probeer zo’n paard zo fit mogelijk te houden, zorg voor rustige beweging. Hele dagen op stal is funest. Als zo’n paard in een groep staat, moet je er op letten of hij niet door de rest wordt opgejaagd. Je wilt dat de pezen worden getriggerd, maar niet overwerkt raken. Een paddock paradise met verschillende bodems, waarbij een paard rustig lopend zijn voer moet opzoeken kan ideaal zijn.”
Rijden mag
Zolang een paard verder gezond is en niet kreupel loopt, is rijden volgens Carmen geen probleem. “Mist je dat met beleid doet. Een rustig ritje, niet te lang en om de dag. Voel aan wat jouw paard aankan. Dat verschilt sterk. Is hij de dag erna stijf of ligt hij veel, dan heb je teveel gedaan. Het kan overigens geen kwaad om hem dan enigszins te ondersteunen met wat pijnstilling, maar doe dat altijd in overleg met je dierenarts.”
Er is ook een rol weggelegd voor de hoefsmid. Die kan door het kort houden van de teen zorgen dat je paard iets gemakkelijker afrolt. Als de kogels beginnen te zakken kan aangepast beslag, bijvoorbeeld met een eggbar ijzer, in sommige gevallen verlichting bieden.
Paardenkamp
“Het komt wel voor dat we oudere paarden zien die steeds verder door hun koten zakken”, zegt Paardenkamp-beheerder IJsbrand Muller. “Als we het niet vertrouwen laten we onze eigen dierenartsen meekijken. Dat doorzakken is een aanwijzing. Het is een pijnlijke aandoening, dus ze gaan ook vaak minder bewegen. Omdat het aan twee benen tegelijk kan voorkomen is dan geen duidelijke kreupelheid aan één kant te zien. Vaak krijgen zulke paarden enige tijd pijnstilling. Als ze daarvan enorm opknappen en weer bewegen, bouwen we dat af. Wordt lopen dan weer pijnlijk, dan evalueren we hoe het zit met de kwaliteit van leven. Daarbij speelt ook mee dat wij vinden dat paarden zelfstandig moeten kunnen gaan liggen en weer opstaan. Is dat niet het geval, dan is het beter om ze meer pijn te besparen en uit hun lijden te verlossen.”
Tekst: Tessa van Daalen
