Westnijlvirus aan grens van Nederland aangetroffen
“We roepen al jaren: het komt eraan. Wel, het is er bijna.” Paardenarts Thibault Frippiat windt er geen doekjes om. In het najaar 2023 is in een Nederlandse kliniek een paard uit de grensstreek met Duitsland positief getest op het westnijlvirus. Slecht nieuws? “Ja, maar je kunt je paard ertegen beschermen.”
Westnijlvirus houdt zich op in vogels. Het wordt door mugjes (knutten) overgebracht op paarden en ook op mensen. Die kunnen elkaar onderling niet besmetten, maar er wel flink ziek van worden. In 2020 werd voor het eerst in Nederland een vogel met Westnijlvirus aangetroffen. Twee jaar later werd het virus weer gevonden bij vogels en ook bij mensen. En nu dus bij het zieke paard, dat positief werd getest. Kijkend naar de verspreiding in Europa de afgelopen tijd, denkt Frippiat dat het nu ook in Nederland harder kan gaan. Al zal dat wel pas vanaf het voorjaar spelen, als de temperaturen weer oplopen, want het is in de winter te koud voor de muggen.
Leeft nog wel
Het gevaar van Westnijlvirus voor paarden wordt door sommige mensen afgedaan als gering, omdat slechts tien procent er ernstige neurologische klachten van krijgt. “Het zal maar net jouw paard zijn die bij die tien procent zit. Het kan zich heel snel op zeer grote schaal verspreiden. Het is ongelooflijk hoeveel muggen er zijn. Als er besmette vogels zijn, dan heb je ook enorm veel besmette muggen. Steken die duizend paarden, dan krijgen gemiddeld honderd serieuze problemen. Vind ik best veel”, zegt Frippiat. Hij legt uit dat het paard dat het bleek te hebben neurologische klachten vertoonde, die niet te maken hadden met de gevreesde rhinopneumonie. “Hij heeft het overleefd en de klachten nemen af, dus dat is goed nieuws. Maar dat geldt niet voor alle gevallen. Ze kunnen er ook dood aan gaan. Als dierenartsen kunnen we er weinig aan doen als een paard erdoor is getroffen. Er is geen geneesmiddel. We proberen alle bijkomende klachten te bestrijden, bijvoorbeeld met ontstekingsremmers.”
Duurder?
Paarden die het Westnijlvirus krijgen en overleven hebben enige afweer, maar die is niet blijvend. Er is een vaccin tegen, dat goed beschermt. Na een booster is jaarlijkse vaccinatie voldoende. De prijs vormt voor sommigen een belemmering, aangezien het wel wat duurder is dan de influenza- en rhino-entingen. “Maar als je paard het krijgt, zijn de dierenartskosten nog vele malen hoger. Plus je loopt dan het risico dat je paard nooit meer de oude wordt, of eraan overlijdt. Daarom raad ik aan in de risicogebieden in het voorjaar te beginnen met vaccineren, zodat je paard als het warmer wordt en de muggen komen goed is beschermd. Op dit moment is dat het oosten van Nederland. Zorg dat de herhaalvaccinatie ieder jaar ongeveer in maart of april wordt gegeven. Zo is het paard ieder jaar op het juiste moment het beste beschermd.”
Bij rhinopneumonie heeft vaccinatie alleen zin als de hele stal meedoet. Dat is bij het Westnijlvirus anders, omdat de besmetting niet van paard op paard, maar van mug op paard gaat. “Je kan er dus zelf voor kiezen, ook als je stalgenoten niet meedoen.”
Nooit één mug
Aangezien de muggen het virus van aangetaste vogels overbrengen op paarden, is je paard goed beschermen tegen steekinsecten ook een optie. Maar dat is volgens Frippiat nooit afdoende. “Er is nooit slechts één besmette mug. Dus de kans dat je paard het toch oploopt als er veel besmette vogels in een gebied zijn, is groot. Welke soort vogels het hebben? Dat loopt enorm uiteen, van mussen tot reigers.” Ook andere diersoorten die door geïnfecteerde muggen worden gebeten, kunnen het virus krijgen. Maar zij worden er niet ziek van en vormen ook geen bron voor verdere verspreiding. “Alleen mensen en paarden kunnen er ziek van worden, maar zonder risico voor verdere verspreiding.”
Melding
Als een paard ziek wordt van het Westnijlvirus, ontstaan 3 tot 14 dagen na de muggenbeet klachten als ataxie en slapheid. Het lijkt enigszins op de neurologische variant van rhinopneumonie, maar paarden met Westnijlkoorts zijn veel zieker en willen bijvoorbeeld niet eten. Het is een zogenaamde ‘meldingsplichtige’ ziekte, omdat het eveneens gevaarlijk is voor mensen. Het is een ‘flavivirus’, dat in uitzonderlijke gevallen tot hersen- of hersenvliesontstekingen leidt. Als er paarden besmet zijn, is het aannemelijk dat er ook mensen in dezelfde regio een risico lopen op steken door geïnfecteerde muggen. Zo’n melding heeft overigens geen consequenties voor de paarden. Frippiat: “Het is niet zo dat die vervolgens moeten worden geïsoleerd of geruimd, want paarden kunnen het niet verder doorgeven.”
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Ilona van Egdom)
