Sommige paarden hebben de rare gewoonte om zand te eten. Maar het kan ook gebeuren dat een paard per ongeluk zand binnen krijgt, bijvoorbeeld omdat hij graspollen eet of omdat het aan het ruwvoer blijft plakken. Zand kan zich ophopen in de darmen en voor koliek zorgen. Wat kun je ertegen doen?
Het eten van zand wordt wel eens in verband gebracht met een tekort aan mineralen. Paarden zouden, om dat aan te vullen, aan de bodem gaan likken, waar zich soms bepaalde stoffen bevinden. Volgens deskundigen is dit in Nederland hoogst onwaarschijnlijk, omdat de voedingstoestand van de meeste paarden en pony’s zo goed is, dat dergelijke ernstige tekorten zich hier eigenlijk nooit voordoen.
Wat een veel waarschijnlijker oorzaak van zand eten is, is verveling. Zeker als paarden in de nattere jaargetijden niet in het weiland mogen, maar wel in een zandpaddock, loop je een risico. Heeft hij vriendjes om mee te spelen of onbeperkt ruwvoer tot zijn beschikking, dan valt het meestal wel mee. Maar zonder dat zoekt een paard toch iets om zich mee te vermaken. En door tekort aan ruwvoer kan hij last hebben van zijn maag, waarna hij op zoek gaat naar vulling. Bovendien maakt een paard alleen maagzuurremmend speeksel aan als hij kauwt, dus dan kunnen happen zand verleidelijk worden. Het vervelende is dat als ze het zichzelf eenmaal hebben aangeleerd, ze het vaak blijven doen. Zand kan ook onbedoeld mee naar binnen gaan, als een paard in een schrale weide loopt, of ruwvoer van een zanderige bodem eet.
Bel de dierenarts
Een beetje zand kan een paard wel tegen. Grotere hoeveelheden kunnen voor problemen zorgen. Ken je het gezegde ‘zand schuurt de maag’? Dat gaat ook op voor de darmen. De darmwand kan geïrriteerd raken, wat tot diarree leidt. Erger is het als het zand in bochten of lager gelegen delen van de darm ophoopt. Zo’n plakkaat aan zand is zwaar, waardoor dat stuk darm zakt en er nog meer kan verzamelen. Darmen bewegen enigszins om de inhoud te laten doorstromen. Dat kan niet meer op de plek waar dat zand ligt. Dit kan tot ernstige koliek en zelfs afsterving van stukken darm leiden. Een operatie is dan vaak de enige oplossing. Als er teveel darm is afgestorven, loopt het vaak niet goed af. Heeft een paard koliekverschijnselen, wacht dan niet af en ga ook niet zelf dokteren, maar bel meteen de dierenarts. Dwing je paard niet tot wandelen als hij wil rollen. Zorg voor een plek waar hij dat veilig kan doen, zonder zichzelf of omstanders te beschadigen. Als er sprake is van zandkoliek zal de dierenarts het paard via een slang door de neus paraffine toedienen, wat laxerend werkt.
Maatregelen
Om uit te vinden of jouw paard zand in zijn ingewanden heeft kun je een hoeveelheid verse mest in een emmer met ruim water doen. Na een dag schep je de bovenste laag eraf en kun je zien of er zand op de bodem ligt. Zo ja, dan is het zaak om maatregelen te nemen. Psylliumzaadjes, ook wel ‘vlozaad’ genoemd, wordt slijmerig in de darmen. Het stimuleert de darmbeweging en neemt het zand mee naar buiten. Je moet het wel goed weken, want het zwelt op als het in contact komt met vocht. Dus als een paard het droog eet, loop je kans op verstopping. Geef je paard niet uit voorzorg dagelijks psylliumzaadjes, want de ingewanden raken eraan gewend, waardoor het effect afneemt. Als je paard in een zandpaddock staat, kun je het in die periode ongeveer één keer per maand doen. Zo niet, dan is preventief eens per jaar genoeg.
Daarnaast is het belangrijk om ervoor te zorgen dat je paard geen zand meer binnenkrijgt. Voorkom verveling, door hem speeltjes of – nog beter – een vriendje te geven. Geef meer ruwvoer, maar in een bak of op matten. Zorg voor een liksteen. Liever geen rode, want die bevat veel ijzer, wat paarden via het ruwvoer toch al in ruime mate binnenkrijgen.
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Anouschka Canters)
