Vieze ogen? Wees voorzichtig
Ieder paard heeft wel eens een beetje slijm in een ooghoek. Dat is normaal en je kunt het gewoon voorzichtig wegvegen. Als een oog erg traant, er is pus te zien of het wordt pijnlijk dichtgeknepen, is het verstandig om toch even met je dierenarts te overleggen.
“Oogproblemen bij paarden kunnen snel erger worden, zelfs zo erg dat een paard er blind van kan worden”, vertelt Harrit van der Meer, dierenarts van Wellensiek, die de bewoners van De Paardenkamp van zorg voorziet. In het beginstadium, als het oog traant, wordt vaak gezegd dat je het kunt schoonmaken met afgekoeld gekookt water of contactlensvloeistof. Dat kan inderdaad genoeg zijn als er alleen sprake is van een beetje stof of zand. Maar als er veel vocht of pus uitloopt, het paard zijn oog dichtknijpt en het niet prettig vindt dat je eraan komt of het is dik en rood, dan is er meer aan de hand. “Ook als je ziet dat een oog troebel wordt, aarzel dan niet met je dierenarts bellen. Een oogaandoening is bijna altijd een spoedgeval”, zegt Harrit van der Meer.
Stof en vliegen
Conjuctivitis is eigenlijk de minst erge oogaandoening. Harrit van der Meer: “Het is een ontsteking van de slijmvliezen, meestal veroorzaakt door vliegen of vuil. Het oog zelf is niet aangetast. Een zalf of oogdruppels met antibiotica geeft snel verlichting en het is meestal na een paar dagen over.” Als vliegen de oorzaak zijn, kan een vliegenkap uitkomst bieden om herhaling te voorkomen. Maar het treedt soms ook op als paarden bij harde wind buiten staan en er veel stof in hun ogen waait.
Beschadiging
Ernstiger is het als er beschadigingen in het oog zelf zitten. “Dat kan bijvoorbeeld als een paard tegen een tak aanloopt of als hij de scherpe staartharen van een ander paard in zijn gezicht gezwiept krijgt. Het puntje van een zweep dat in een oog komt is ook berucht”, zegt Van der Meer.
Er zijn agressieve bacteriën die zweren op het hoornvlies kunnen veroorzaken. Die krijgen vooral de kans als de afweer van een (ouder) paard minder is. De dierenarts onderzoekt dit door een klein beetje oranje kleurstof in het oog te doen en daar met een lampje naar te kijken. Op de plek van de beschadiging kleurt het groen. Ook hierbij bestaat de behandeling uit druppels of zalf.
Pure pech
Wat soms gebeurt is dat het bovenste laagje, het hoornvlies, na de beschadiging weer dicht groeit, maar dat de ontsteking daaronder niet weg is. “Het lastige is dat de werkzame stoffen in de zalf of druppels er dan niet meer bij komen”, legt de dierenarts uit. “Helemaal vervelend is het als de ontsteking wordt veroorzaakt door een schimmel, die niet makkelijk te bestrijden is. Als dat gebeurt is het vaak de ‘Aspergillus’, die in hooi leeft.” Waarom een algemeen voorkomende schimmel ineens problemen veroorzaakt is niet bekend. Volgens dierenartsen kan een verzwakt immuunsysteem ermee te maken hebben. Er is ook bekend dat antibiotica de bacteriehuishouding van een paard kan verstoren, waardoor schimmels ineens groeien. Zorgen voor een zo goed mogelijke afweer is het enige wat je kunt doen, de rest is echt pech.
Operatie
Als een behandeling met druppels of zalf niet werkt, is de prognose al snel minder gunstig. Vaak is dan een operatie nodig, waarbij het oog zo nodig wordt opengemaakt en het aangetaste deel wordt weggehaald. Daarna wordt een buisje aangebracht aan het ooglid, waarmee vanaf de hals medicatie kan worden toegediend. “Dat ziet er eng uit, maar is voor het paard veel prettiger dan dat het pijnlijke oog steeds moet worden aangeraakt, omdat er zalf in wordt gedaan.
Slaat deze behandeling ook niet aan, dan zit er vaak niets anders op dan het verwijderen van het oog. Akelig, maar paarden kunnen zich wel redden met maar één oog. En het is fijner voor ze dat ze dan geen pijn meer hebben”, vertelt Harrit van der Meer.
Maanblindheid
Als een ontsteking vaak terugkomt, gepaard gaat met een witte waas of witte wolkachtige vlekken op een oog is het bijna altijd chronische, recidiverende uveïtis, beter bekend als maanblindheid of regenboogvliesontsteking. Dit ontstaat achterin het oog. “Een akelige aandoening, die bijna altijd maar één oog aandoet en veel pijn doet. Het oog traant, wordt dichtgeknepen en het paard is gevoelig voor licht. Hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans dat het oog kan worden gered. Maar het komt vaak terug en iedere aanval richt meer schade aan, waardoor een paard uiteindelijk blind wordt aan dat oog.”
Het is niet bekend hoe maanblindheid ontstaat. Daardoor is ook niet duidelijk of je iets kunt doen ter voorkoming. Er zijn wel ingrepen mogelijk waarbij er aangetaste delen worden weggehaald of medicatie in het oog wordt geplaatst wat langzaam vrij komt. De resultaten zijn echter wisselend en het is een grote en dus kostbare ingreep onder algehele narcose, wat op zich al best een risico met zich meebrengt. Het is vaak wel nodig om een aangetast oog waaraan een paard blind is geworden weg te halen, anders blijft hij last van ontstekingen houden.
Verwondingen
Wat dierenartsen ook nog wel eens tegenkomen zijn verwondingen aan het ooglid. Dat kan ontstaan doordat een paard ergens tegenaan loopt, zich stoot of een klap van een ander paard krijgt. Harrit van der Meer: “Het is nooit helemaal te vermijden, het kan door een ongelukkig voorval ontstaan. Het is wel belangrijk dat je er snel bij bent en je dierenarts waarschuwt, zodat het kan worden gehecht. Hoe eerder, hoe beter.”
Schoon doekje
Bij De Paardenkamp worden de bewoners meerdere keren per dag gecontroleerd. Beheerder IJsbrand Muller: “Als we zien dat een paard een traanoog heeft, maken we dat schoon. We gebruiken uit oogpunt van hygiëne één doekje per paard. Want als je alle paarden met één lap doet, heb je kans dat je zelf een infectie van de één op de ander overbrengt.” Hij heeft de indruk dat vieze ogen meer voorkomen dan in het verleden, vooral als de paarden in het voorjaar weer naar buiten gaan. “Misschien omdat er meer vliegen zijn? Wij gebruiken daarom bij problemen vliegenkappen.”
Als een oog blijft tranen, dik is of het paard knijpt het steeds dicht, dan wordt de dierenarts erbij gehaald. “De vraag is wat nog acceptabel is. Een beetje slijm wegvegen kan nog wel, maar als er steeds weer vocht en viezigheid uitloopt, overleggen we toch liever even.” IJsbrand waarschuwt dat je nooit zomaar een zalfje van het ene paard voor het andere moet gebruiken. “Dat gebeurt soms wel, als iemand nog iets heeft liggen van een vorige keer. Maar er zijn verschillende werkzame stoffen en als je niet precies de goede toedient, kan je in het ergste geval littekenvorming in het oog veroorzaken omdat het probleem niet snel genoeg wordt opgelost.”
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Linda Planken)
