‘Welterusten’… Hoeveel mensen zeggen dit ’s avonds tegen hun paard? Het slaapgedrag van paarden is echter totaal anders dan dat van ons. Dat komt omdat een paard van nature een prooidier is en het zich daardoor niet kan veroorloven om ’s nachts urenlang te gaan slapen. Stel je voor dat er een roofdier voorbij komt…
Paarden slapen verdeeld over de dag én nacht hele korte perioden. Voor een deel rusten ze staand, waarbij ze één achterbeen als steun vast kunnen zetten. Het andere been ontspant. Je kunt zien welk been dit is, want het wordt opgetild en de hoef wordt met de voorkant op de grond gezet. Ze wisselen af en toe van standbeen. De hals zakt, de ogen gaan dicht en sommige paarden zijn zo ontspannen dat zelfs hun onderlip hangt. Maar vergis je niet, als er een bedreiging is zijn ze meteen klaar om weg te hollen.
Naast deze dutjes heeft een paard in een etmaal zeker 5 uur diepe slaap nodig, waarbij hij plat ligt om zijn lichaam echt goed te ontspannen. Ook dit wordt verdeeld over korte periodes van 10 tot 30 minuten. Als een paard te weinig van deze diepe slaapmomenten heeft, is dat slecht voor zijn gezondheid. Het levert stress, gedragsveranderingen en verminderde immuniteit op.
Een paard is een kuddedier, hij voelt zich veilig met andere paarden om zich heen. Je ziet vaak dat in kuddes één of meerdere paarden de wacht houden, terwijl de anderen rusten. Dit werkt alleen als ze voldoende ruimte hebben. Anders komen de paarden die lager in rangorde staan onvoldoende aan diepe slaap toe, omdat ze steeds worden weggejaagd.
Wat ook belangrijk is, is dat ze een droge plek hebben om te liggen. Op stal maakt de bodembedekking uit. Er is onderzoek gedaan waarbij paarden de keuze hadden tussen (droge) rubber matten en een dikke laag stro. Ze kozen bijna allemaal voor dat laatste. Je zou daardoor misschien denken dat een stal de meest ideale plek is voor een paard om uit te rusten. Maar van paarden met een uitloopstal is bekend dat ze toch vaak de voorkeur voor de buitenlucht geven, mits daar een droge plek is. Paarden die ’s nachts op stal worden gehouden gaan daar, als ze genoeg ruimte hebben, vaak wel wat langer liggen slapen, omdat ze eraan gewend zijn dat ze in die periode niet worden gestoord.
Hoewel het niet wetenschappelijk is onderbouwd denkt IJsbrand Muller, beheerder van De Paardenkamp, dat oudere paarden vaker gaan liggen om te slapen. “Bij ons is dat het geval. Wij doen er dan ook alles aan om ze een veilige en rustige plek te bieden.” Een deel van de paarden van De Paardenkamp heeft individuele zorg nodig, zodat ze in alle rust hun aangepaste voeding kunnen opeten, zonder dat er kapers op de kust zijn. Die paarden staan ’s nachts in individuele stallen, met een dikke laag stro. Een ander deel staat in de winter in groepshuisvesting. “We maken daar een potstal door steeds dik op te strooien, zodat er een isolerende, lekkere warme en stroeve strolaag ligt, waardoor de paarden ook weer makkelijk kunnen opstaan. Als paarden daar moeite mee hebben, helpen wij ze. Want als ze bang zijn dat ze niet meer goed overeind kunnen komen, gaan ze ook minder vaak liggen en dat is niet goed voor ze. Je moet daar uiteraard wel reëel in zijn. Een keertje een zetje geven is prima, maar als je er zelf vier keer per nacht uit moet om je paard overeind te helpen, moet je je afvragen of dat nog wel een paardwaardig bestaan is.”
Tips voor voldoende slaap:
- Zorg voor een veilige plek. Ga er daarbij vanuit wat een paard als veilig ervaart.
- Zorg voor voldoende ruimte. Dat geldt zowel in de wei als op stal.
- Zorg voor een droge ondergrond.
- Zorg voor een bodem met voldoende houvast om makkelijk op te staan.
- Zorg voor rust. Radio en licht uit, niet met paarden rondlopen.
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Sjoerd-Jan van Breemen)
