Hoe kun je zien dat er iets met je paard aan de hand is? Dat is bij een ernstig probleem vaak wel duidelijk. Maar wat zijn de kleine signalen, die aangeven dat er iets is met zijn gezondheid?
Het ene paard is kleinzeriger dan het andere. Er zijn erbij die een compleet drama maken van een muggenbult, terwijl er ook genoeg voorbeelden bekend zijn van bijvoorbeeld Friezen die zeer ernstig ziek waren, maar gewoon rustig in een hoekje stonden. Om te constateren of er iets aan de hand is, is het dus wel zaak dat je je paard goed kent. Dat is makkelijker als hij in de buurt staat, zodat je hem langere tijd of meerdere keren per dag ziet. Er zijn wel een aantal zaken waar je op moet letten.
Reactie op de omgeving
Een paard is een kuddedier en een vluchtdier. Wat er in zijn omgeving gebeurt is belangrijk voor hem. Zelfs een van nature niet zo fanatiek type reageert als er iets om hem heen gebeurt of er andere paarden in beweging komen. Al is het maar het optillen van het hoofd of het spitsen van de oren. Staat jouw paard in een hoekje met een hangend hoofd, zonder orenspel of reactie op geluiden, dan is dat reden tot zorg.
Niet willen eten of drinken
Hoewel paarden echt niet de hele dag door eten, is een lange periode zonder ruwvoer niet goed voor ze. En zonder water kunnen ze helemaal niet. Heb jij het idee dat je paard niet eet, geef hem een wortel of een appel. Ook niet? Dan is er iets aan de hand. Dat kan ook iets met zijn gebit zijn. Of hij drinkt is met een automatische drinkbak lastig te controleren, als je er niet de hele tijd bij bent. Je kunt het proberen door deze af te sluiten of er een steen in te leggen en je paard een emmer met water te geven. Niet drinken moet niet te lang duren, dus als je het idee hebt dat dat het geval is, waarschuw snel je dierenarts.
Neusuitvloeiing
De neus van een paard hoort droog te zijn. Soms komen er bij inspanning wel eens wat heldere vochtdruppels uit. Komt er dikker wit slijm uit, dan kan er sprake zijn van een luchtwegirritatie. Zie je echte snottebellen, geel of zelfs groenachtig van kleur, waarschuw je dierenarts. Ook als je paard (nog) niet hoest. Niet afwachten, want een ontsteking in de luchtwegen of longen moet je nooit onderschatten.
Kuchen
Als een paard in een stoffige omgeving een keer kucht en meteen daarna briest is er meestal sprake van een vuiltje wat hij even kwijt moet. Hoest hij vaker of iedere keer als hij in beweging komt, dan is dat reden om met je dierenarts te overleggen. Meer dan één keer hoesten is voor een paard eigenlijk nooit normaal. Niet aankijken, meteen bellen, om schade aan zijn longen te voorkomen.
Kortademigheid
Als een paard normaal adem haalt zie je dat nauwelijks. Staan zijn neusvleugels echter wijd open, trillen ze misschien zelfs en zie je de flanken echt op en neer gaan, dan heeft jouw paard ademnood. Dat kan met een allergische reactie te maken hebben. De dierenarts kan hem een medicijn geven, waardoor hij meer lucht krijgt en onderzoeken wat de oorzaak is.
Liggen, rollen, draaien
Meeste paardenliefhebbers schieten in de stress als hun paard gaat liggen. Het hoeft niet altijd iets te betekenen. Op een mooie dag vinden ze het soms best lekker om buiten even languit te slapen en als het rustig is op stal, gaan ze ook wel eens liggen in de box. Je hoeft er dus niet meteen naartoe te hollen om ze overeind te jagen. Paarden slapen echter maar kort op die manier. Ligt jouw paard, maar is hij daarbij onrustig, let dan op. Vooral als hij steeds omkijkt naar zijn buik, veel opstaat en weer gaat liggen of constant rondjes draait zonder te rollen, waarschuw je dierenarts. De kans dat hij last van zijn buik heeft is groot.
In het verleden werd vaak gezegd dat je een paard met koliek niet mag laten rollen, omdat dan zijn darmen in de knoop kunnen raken. Dat is achterhaald. Als hij pijn heeft bestaat de kans dat die darmen al in de knoop zitten en kunnen ze juist losschieten door het rollen. Zorg ervoor dat hij op een veilige plek kan liggen, zonder dat hij de omheining (of jou) raakt.
Bruine plas of dunne poep
Gewone paardenpoep bestaat uit bruin- tot groenachtige, vrij stevige ballen, met een licht glanzend laagje. Hele dunne waterachtige mest geeft aan dat er iets mis is met de spijsvertering. Het hoeft niet altijd tot problemen te leiden, maar is wel reden om even na te gaan wat hij heeft gegeten. Teveel vers gras is een reden en is niet goed voor een paard. Paarden kunnen niet zo goed tegen plotselinge veranderingen in hun voeding, je moet ze daar langzaam aan wennen. Ernstige wormbesmettingen kunnen soms ook tot diarree leiden.
Paardenurine is licht- tot donkergeel en schuimt. Als het een bruine kleur heeft kan er sprake zijn van spierschade. De inhoud van de spiercellen komt dan mee naar buiten en zorgt voor die kleur. Dit geeft spierbevangenheid, een ernstige aandoening. Waarschuw je dierenarts!
Rare houding
Staat je paard ineens in een rare houding, bijvoorbeeld met al zijn gewicht naar achteren geleund of met zijn hals opvallend gestrekt en blijft hij in die houding, pak dan meteen je telefoon en bel de dierenarts. Bij hoefbevangenheid doen zijn voorvoeten zoveel pijn dat hij, om ze te ontlasten, al zijn gewicht naar achteren zal willen verplaatsen. En de ziekte tetanus of sommige vergiftigingen zorgen ervoor dat de hals strak wordt gehouden.
Wiebelend lopen
Loopt je paard ineens te slingeren als een dronkenman? Of lijkt het alsof zijn achterkant niet in lijn is met zijn voorkant? Valt hij om als je zijn staart opzij trekt? Of blijft hij zo staan als je zijn ene voorbeen gekruist voor het andere plaatst? Dan lijkt dat op een neurologisch probleem. Hij is zijn coördinatie kwijt. Ataxie, wordt dat genoemd. Er is onderzoek nodig om vast te stellen of er een tijdelijk of een blijvend probleem is.
Uitgesloten
Als jouw paard met andere paarden in de wei staat is dat erg fijn voor hem. Paarden zijn immers kuddedieren. Maar aan het gedrag van de anderen kun je soms ook afleiden hoe het met jouw paard gaat. In een kudde heerst een bepaalde rangorde. Laag in rang betekent niet dat jouw paard iets mankeert. Maar als hij voortdurend door de anderen wordt weggejaagd en uit de groep wordt gestoten, is het wel zaak om even te onderzoeken of hij in orde is. Het is niet zo aardig, maar dat is wat in de natuur gebeurt met paarden die niet meer mee kunnen komen.
Wat moet je doen:
- Bij twijfel is het altijd verstandig om met je dierenarts te overleggen. Hoe eerder je ergens bij bent, hoe groter de kans dat er nog iets aan is te doen. Het is voor je dierenarts handig als je de HAT-score kunt doorgeven: de hartslag, de ademhaling en de temperatuur van je paard.
- De hartslag kun je voelen in zijn elleboog (vlakbij waar de singel loopt). In rust is 25 tot 40 hartslagen per minuut normaal.
- Kijk naar de flanken om de ademhaling te tellen. Zo’n 8 tot 14 ademteugen per minuut is normaal.
- De normale temperatuur van een paard ligt iets hoger dan die van de mens, namelijk zo’n 37,5 tot 38,2 graden Celsius. Als je deze gaat meten met een thermometer in de anus, houdt deze dan goed vast of doe er met tape een touwtje aan, zodat hij niet naar binnen wordt getrokken door de sterke kringspier.
- Om te weten wat de ‘normaalwaarden’ van je paard zijn is het handig als je deze HAT-waarden af en toe meet en opschrijft met de datum erbij. Dan kun je zien of ze afwijken.
(Tekst: Tessa van Daalen, foto: Nikki de Kerf)
